De nieuwe wetgeving inzake erfrecht en schenkingen in een notendop!
Thomas Verschaeve
Verantwoordelijke beleggingsvastgoedOp 1 september 2018 trad de nieuwe regelgeving m.b.t. het erfrecht in werking, die ook een impact heeft op de schenkingen die bij leven worden gedaan. Wij geven jou hierover graag wat meer informatie.
- Meer bewegingsvrijheid!
- Voortaan geen onderscheid meer tussen schenken van vastgoed en schenken van geld
- Kan je voorwaarden koppelen aan een schenking?
Meer bewegingsvrijheid!
Net zoals dat vroeger het geval was, houdt het erfrecht vast aan het feit dat een deel van de erfenis voorbehouden wordt voor de kinderen. Voortaan wordt deze reserve evenwel steeds beperkt tot de helft van het vermogen van de overledene, met de andere helft kan die dus doen wat hij wil waardoor de bewegingsvrijheid inzake successieplanning groter wordt. Een grote stap vooruit ten opzichte van de vroegere regeling waarbij ouders met twee kinderen maar met ⅓ van hun nalatenschap konden doen wat ze wilden en ouders met drie of meer kinderen zelfs maar met ¼. Bijkomend voordeel: ook plus- en stiefkinderen kunnen op die manier een gelijk deel van de erfenis-koek krijgen.
Daarnaast wordt de wettelijke reserve van ouders geschrapt, zodat kinderloze singles en ongehuwde koppels voortaan hun volledige nalatenschap vrij kunnen beheren.
Tenslotte is het ook mogelijk om bij leven reeds afspraken te maken met erfgenamen over hoe het vermogen na het overlijden zal worden verdeeld en welke waarde bijvoorbeeld aan eerdere schenkingen moet worden gekoppeld. Op die manier worden familieconflicten na het overlijden vermeden.
Tot 1 september 2018:
Aantal kinderen | Reserve |
Beschikbaar deel |
|---|---|---|
1 | ½ van jouw bezittingen | ½ van jouw bezittingen |
2 | ⅔ van jouw bezittingen | ⅓ van jouw bezittingen |
3 of meer | ¾ van jouw bezittingen | ¼ van jouw bezittingen |
Vanaf 1 september 2018:
Aantal kinderen | Reserve |
Beschikbaar deel |
|---|---|---|
1 | ½ van jouw bezittingen | ½ van jouw bezittingen |
2 | ½ van jouw bezittingen | ½ van jouw bezittingen |
3 of meer | ½ van jouw bezittingen | ½ van jouw bezittingen |
Voortaan geen onderscheid meer tussen schenken van vastgoed en schenken van geld
Voor de inwerkingtreding van de nieuwe regeling inzake erfrecht, zorgde de verschillende waardering van schenkingen van roerende goederen enerzijds en schenkingen van onroerende anderzijds, dikwijls voor het opzetten van ingewikkelde constructies. Een korte samenvatting van de verschillende situaties en wijzigingen vanaf 01.09.2018:
- Schenking op voorschot van erfdeel
Dit betreft de situaties waarin de schenker iemand (vb.: één van zijn kinderen) een financieel duwtje in de rug wil geven, maar aan dit kind niet meer wil geven dan uiteindelijk door hem/haar geërfd zou kunnen worden. De schenker wil dus de gelijkheid tussen zijn erfgenamen behouden. Dit heeft tot gevolg dat bij overlijden van de schenker, deze schenking moet worden “ingebracht” in de nalatenschap.
Om deze inbreng te kunnen vervullen, moest gekeken worden naar de waarde van datgene wat voorheen werd geschonken. En daar knelde tot voor kort het schoentje: daar waar dit voor roerende goederen (cash, effecten, juwelen) de waarde was op het moment van de schenking, was dit voor vastgoed de waarde op het ogenblik van overlijden. Daarenboven diende de inbreng van het geschonken vastgoed ook in natura te gebeuren. Dit betekent dat het geschonken huis of appartement of de geschonken bouwgrond moest terugkeren naar de nalatenschap. Het hoeft weinig uitleg dat dit voor begunstigden van een schenking van onroerende goederen, een grote onzekerheid betekende.
De nieuwe regeling maakt met deze ingewikkelde situatie en onnodige onzekerheid komaf: voortaan worden bij overlijden de geschonken roerende en onroerende goederen gewaardeerd op datum van schenking, geïndexeerd tot op de datum dat de schenker overlijdt. Bovendien kunnen erfgenamen niet langer eisen dat een geschonken onroerend goed in natura wordt ingebracht in de nalatenschap.
- Schenking buiten erfdeel
In deze situatie is het wel degelijk de bedoeling van de schenker om diegene die de schenking ontvangt, te bevoordelen. Gaat de schenker hierbij evenwel voorbij aan de wettelijke reserve van de overige erfgenamen, dan kunnen deze erfgenamen een “inkorting” vragen.
Deze inkorting gebeurde voordien in principe steeds in natura. Geschonken juwelen, effecten, maar ook vastgoed, dienden dan ook steeds terug te keren naar de nalatenschap indien de regels van de wettelijke reserve niet werden gerespecteerd. Hierbij werd de waarde berekend op datum van schenking (roerende goederen) dan wel op datum van overlijden (onroerende goederen)
Ook deze regeling werd overboord gegooid: voortaan worden ook al deze goederen gewaardeerd op het moment van de schenking, geïndexeerd tot op de dag waarop de schenker overlijdt én ook hier kunnen erfgenamen niet langer eisen dat de geschonken goederen moeten terugkeren naar de nalatenschap. Zo wordt het mogelijk om naar de toekomst toe zeker te zijn dat een collectie waardevolle horloges kan toekomen aan de oudste zoon en de gezinswoning aan de jongste dochter, waarbij er enkel een “geldelijke verrekening” zal moeten gebeuren.
Erfrecht vóór 01.09.2018
Inbreng roerende schenking |
Inbreng onroerende schenking |
Inkorting roerende en onroerende schenking |
|
|---|---|---|---|
Hoe? | In waarde | In natura | In natura |
Waardering? | Op ogenblik van de schenking | Datum van verdeling | Datum van verdeling |
Erfrecht na 01.09.2018
Inbreng roerende schenking |
Inbreng onroerende schenking |
Inkorting roerende en onroerende schenking |
|
|---|---|---|---|
Hoe? | In waarde | In waarde | In waarde |
Waardering? | Op ogenblik van de schenking + indexering tot overlijden schenker | Op ogenblik van de schenking + indexering tot overlijden schenker | Op ogenblik van de schenking + indexering tot overlijden schenker |
1) Voorbeeld schenking onroerend goed
Vader met 2 kinderen schenkt op dezelfde dag:
aan zijn zoon een huis ter waarde van € 150.000
aan zijn dochter een huis ter waarde van € 150.000
De vader overlijdt en ondertussen:
heeft de zoon zijn huis verwaarloosd zodat dit nog € 100.000 waard is
heeft de dochter haar huis goed onderhouden zodat dit ondertussen € 300.000 waard is
Gevolg:
Overlijden voor 01.09.2018
Vermogen aanwezig bij overlijden | € 0 |
|---|---|
Huis geschonken aan zoon | € 100.00 |
Huis geschonken aan dochter | € 300.000 |
TOTAAL | € 400.000 |
Heeft recht op |
Heeft gekregen |
|
|---|---|---|
Zoon | € 200.000 | € 100.000 |
Dochter | € 200.000 | € 300.000 |
Overlijden na 01.09.2018
Vermogen aanwezig bij overlijden | € 0 |
|---|---|
Huis geschonken aan zoon, na indexatie | € 200.000 |
Huis geschonken aan dochter, na indexatie | € 200.000 |
TOTAAL | € 400.000 |
Heeft recht op |
Heeft gekregen |
|
|---|---|---|
Zoon | € 200.000 | € 200.000 |
Dochter | € 200.000 | € 200.000 |
2) Voorbeeld schenking roerende goederen
Vader met 2 kinderen schenkt:
in 1990 aan zijn zoon een som geld van € 100.000
in 2000 aan zijn dochter een som geld van € 100.000
Gevolg overlijden vader:
Overlijden voor 01.09.2018
Vermogen aanwezig bij overlijden | € 0 |
|---|---|
Openstaande schulden | € 0 |
Som geld geschonken aan zoon in 1990 | € 100.000 |
Som geld geschonken aan dochter in 2000 | € 100.000 |
TOTAAL | € 100.000 |
Heeft recht op |
Heeft gekregen |
|
|---|---|---|
Zoon | € 100.000 | € 100.000 |
Dochter | € 100.000 | € 100.000 |
Overlijden na 01.09.2018
Vermogen aanwezig bij overlijden | € 0 |
|---|---|
Openstaande schulden | € 0 |
Som geld geschonken aan zoon, na index | € 160.000 |
Som geld geschonken aan dochter, na index | € 140.000 |
TOTAAL | € 300.000 |
Heeft recht op |
Heeft gekregen |
|
|---|---|---|
Zoon | € 150.000 | € 160.000 |
Dochter | € 150.000 | € 140.000 |
Betekent dit dat de oude regeling bij alle nalatenschappen die openvallen vanaf 01.09.2018 en waarin voordien schenkingen werden gedaan, niet meer kan worden toegepast? Neen: indien een verklaring van behoud werd afgelegd bij de notaris voor 01.09.2019, kan de oude regeling worden behouden. Vanzelfsprekend blijft ook de kwalificatie van de schenking (op voorschot van erfdeel, dan wel buiten erfdeel) behouden, alsook die gevallen waarin uitdrukkelijk werd bepaald dat de inbreng en inkorting zal gebeuren in natura.
Voor het overige geldt dat de nieuwe regeling van toepassing is op:
nalatenschappen die openvallen vanaf 01.09.2018 (dus: de erflater overlijdt vanaf 01.09.2018);
schenkingen die dateren van voor 01.09.2018, maar waarbij de schenker overlijdt vanaf 01.09.2018;
Kan je voorwaarden koppelen aan een schenking?
Een gebruik dat al langer bestaat, maar toch nog wat extra aandacht verdient, is de figuur van de schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Dit om tegemoet te komen aan de angst die bij schenkers leeft dat zij op hun oude dag met geldtekort zouden te maken krijgen omwille van de schenkingen die zij bij leven al hebben gedaan. Op die manier behoudt de schenker de controle (vb.: stemrecht op aandelen) en de vruchten (vb.: de huurgelden van een woning, de opbrengsten van een beleggingsportefeuille of het genot van kunst) van datgene wat wij heeft geschonken en dit zolang hij leeft.
Pas wel op: in dit geval geldt de nieuwe algemene regel dat schenkingen gewaardeerd worden op de dag van de schenking, geïndexeerd tot op de dag van overlijden, niet! In het geval van een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik gebeurt de waardering pas op de dag dat de begiftigde ook het vruchtgebruik verwerft. In de praktijk zal dit dus het moment zijn waarop de schenker overlijdt, dan wel het moment waarop hij afstand doet van zijn vruchtgebruik.
Gerelateerde video's
Ook interessant om te lezen
Dewaele zoekt voor jou
Een ruim bedrijfspand, een villa in 't groen of een appartement aan zee. Laat ons weten wat je precies zoekt en ontvang als eerste het meest recente (en discrete) aanbod in je mailbox. En dit nog voor het op de vastgoedwebsites wordt gepubliceerd!
Wij maken gebruik van cookies om jouw gebruikservaring op onze website zo optimaal mogelijk te maken. Daarnaast wensen wij tracking- en advertentiecookies te gebruiken om jouw websitebezoek persoonlijker te maken. Ben je benieuwd naar deze gepersonaliseerde advertenties? Klik dan op “Akkoord”(met ons privacybeleid). Lees meer
