De omgevingsvergunning voor kleinhandelszaken

Situatie anno 2017

Indien een ondernemer in Vlaanderen beslist om een kleinhandelszaak - dit is een handelszaak met een netto verkoopoppervlakte van meer dan 400m² toegankelijk voor publiek - te starten, dan moet hij hiervoor drie verschillende vergunningen aanvragen:

• een stedenbouwkundige vergunning
• een milieuvergunning
• een socio-economische vergunning

Op vandaag dient men elke vergunning apart aan te vragen, via een eigen vergunningsprocedure.

Één vergunningendossier

Eind juli 2016 werd het Decreet van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestingsbeleid (DIHB) gepubliceerd. Dit decreet voorziet in een ‘omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten’, die vanaf 1 januari 2018 de huidige socio-economische vergunning zal vervangen. Vanaf dan zal er dus slechts één aanvraag moeten gebeuren voor de drie aspecten.

Omgevingsvergunning kleinhandelszaken

De omgevingsvergunning voor kleinhandelszaken zal noodzakelijk zijn voor het uitoefenen van handelsactiviteiten op een netto-handelsoppervlakte van meer dan 400m². In volgende gevallen zal de vergunning vereist zijn:

1. de opening van een handelszaak in een nieuw of bestaand gebouw
2. de opening van een handelszaak in een tijdelijke constructie
3. bij de uitbreiding van een handelszaak
4. bij het samenvoegen van meerdere handelszaken
5. bij het wijzigen van de categorie van kleinhandelsactiviteit

Hiernavolgend bespreken we de verschillende gevallen.

1. Handelsactiviteiten in een nieuw of bestaand gebouw

Voor het uitoefenen van een handelsactiviteit op een netto handelsoppervlakte van meer dan 400m² in een nieuw of bestaand gebouw is er een omgevingsvergunning noodzakelijk.

2. Handelsactiviteiten in een tijdelijke constructie

In principe dient er voor tijdelijke constructies eveneens een omgevingsvergunning aangevraagd te worden. Echter, gezien de toenemende populariteit van pop-up stores werd deze vergunningsplicht voor tijdelijke constructies afgezwakt. Zodoende moet er geen vergunning worden aangevraagd voor kleinhandelsactiviteiten van maximaal:

• 180 dagen per jaar (als de activiteiten verenigbaar zijn met de vigerende stedenbouwkundige voorschriften);
  
• 90 dagen per jaar (als de activiteiten niet verenigbaar zijn met de vigerende stedenbouwkundige voorschriften);

Voornoemde termijnen van 180 en 90 dagen kunnen weliswaar worden ingekort door provincies en gemeenten.

3. Handelszaak uitbreiden of samenvoegen

Het DIHB bepaalt dat een uitbreiding onderworpen is aan de vergunningsplicht indien hierdoor de totale netto handelsoppervlakte meer dan 300m² of 20% groter wordt dan de vergunde netto handelsoppervlakte.

Voorheen gold er louter een meldingsplicht bij beperkte uitbreidingen, maar dit werd dus niet overgenomen in de nieuwe Vlaamse wetgeving.

Ook voor het samenvoegen van kleinhandelsbedrijven is een vergunning noodzakelijk, op voorwaarde dat de netto handelsoppervlakte na samenvoeging groter is dan 400m².

4. Handelszaak wijzigen van categorie van kleinhandelsactiviteiten

Een volgende belangrijke situatie waarin de vergunningsplicht zal gelden, is bij het doorvoeren van een belangrijke wijziging van de categorieën van kleinhandelsactiviteiten.

Het decreet voorziet meer in het bijzonder in vier categorieën:

• de verkoop van voeding
• de verkoop van goederen voor persoonsuitrusting (bv. kleding)
• de verkoop van planten, bloemen en goederen voor land- en tuinbouw
• de verkoop van andere producten

Is er een belangrijke wijziging – d.i. een wijziging van het vergunde aantal vierkante meter handelsoppervlakte voor een welbepaalde categorie van handelsactiviteiten - van minstens 10% of minstens 300m² van de totale vergunde netto handelsoppervlakte, dan moet er een vergunning worden aangevraagd.

De vergunde handelsoppervlakte per categorie van activiteiten zal vastgelegd worden in de omgevingsvergunning. De nog geldende socio-economische vergunningen - die nu nog meer gedetailleerde categorieën van kleinhandelsactiviteiten bevatten - zullen onder het regime van de omgevingsvergunning van rechtswege herleid worden naar één of meerdere van de voornoemde categorieën.

Procedure

Net zoals bij de ‘gewone’ omgevingsvergunning bestaan er twee afzonderlijke aanvraagprocedures: de gewone of de vereenvoudigde procedure. De gewone procedure is iets uitgebreider, aangezien die gepaard gaat met een openbaar onderzoek en een adviesprocedure.

Beoordeling van de aanvraag

De omgevingsvergunning zal - hoewel dit niet wettelijk wordt bepaald - worden afgeleverd door het college van burgemeester en schepenen. Hierbij zal men rekening moeten houden met de vier doelstellingen die zijn opgenomen in het DIHB:

• het creëren van duurzame vestigingsmogelijkheden voor de kleinhandel en het vermijden van ongewenste kleinhandelslinten;
• het waarborgen van een toegankelijk aanbod voor consumenten;
• het bewerkstelligen van een duurzame mobiliteit;
• het waarborgen en versterken van de leefbaarheid in het stedelijk milieu, en het versterken van de kernwinkelgebieden.

Om deze doelstellingen te bereiken, kunnen gemeenten, steden en provincies beslissen om ruimtelijke uitvoeringsplannen en stedenbouwkundige verordeningen af te kondigen met betrekking tot specifieke maatregelen (vb. afbakening van kernwinkelgebieden, vastleggen van oppervlaktenormen, enz.).

Daar waar het DIHB voorzag in deze mogelijkheid, werd er hiervoor echter nog geen concrete ingangsdatum vastgelegd. Daar kwam recent verandering in met het uitvoeringsbesluit van 17 februari 2017. Dat heeft bepaald dat gemeenten, steden en provincies vanaf 1 mei 2017 al met hun planmatige aanpak kunnen starten m.b.t. de afbakening van kernwinkelgebieden.